Uw Indisch verhaal, hoorspel of luisterboek op Internet.

http://www.semarang.nl/verhaal/

De maten (Putten, Krijn van)

Lees voor met webReader

De maten.

  Leo is een heel aparte figuur. Sloom en zeer bedachtzaam en van een bijzonder goede familie. Hij wil zo snel mogelijk zijn dienstplicht vervullen, voelt helemaal niks voor zo’n stomme officiersopleiding en weet handig de geleerde Psycholoog om de tuin te leiden en aan Aldershot, of nog veel erger: Sandhurst te ontsnappen. Een verkeerde inschatting doet hem bij de Veldartillerie en in Indonesië terechtkomen. Een belletje van Pa naar het Ministerie van Defensie kan alles rechttrekken, maar zo zit Leo niet in elkaar!  Met stukken en beetjes komt Krijn zijn levensloop op het spoor.

   Zijn vader is een meneer uit de hoogste gelederen van de Vaderlandse Diplomatie en zijn moeder is van een puissant rijke Franse familie, met ooms en tantes op de meest extravagante locaties. Opa is een echte Fransman, hij heeft van alles en nog wat uitgespookt in de Franse bezittingen in Afrika, toen daar nog alles mogelijk was en Oma komt uit Spanje! Dochter van een megawijnboer, niemand is er ooit achter kunnen komen hoe rijk die gasten wel zijn. De moeder van Leo is tot groot verdriet van haar familie ver beneden haar stand gehuwd. Na het behalen van een paar graden aan de Sorbonne raakte ze  toevallig verslingerd aan de vlotte blonde Hollander op een feestje op de Ambassade in Parijs. Op een ontijdig moment diende Leo zich aan en de veelbelovende baby wordt in Alexandrië geboren. De opvoeding is zeer Spartaans, direct drietalig: Arabisch in twee soorten van de juffrouw  en de meestal donkere kindertjes op de luxe Kindergarten en van het huispersoneel, zes in getal. Een vol uur Hollands van Pa en een vol uur Frans van Ma per dag, vanaf de eerste gestamelde kinderwoordjes! Nooit niet naar de Amerikaanse school in Caïro voor de uitverkorenen, gewoon het beste voorhanden zijnde Egyptische onderwijs en een klas overslaan. Geen flauwekul! Ma beschikt over grote didactische vaardigheden en weet de leergierigheid van zoonlief met verrassende resultaten in goede banen te leiden, spijkert alles bij waar nodig. Het Hollands komt niet in de verdrukking en is ruim voldoende om geen problemen te geven bij het  afronden van een universitaire studie later in Holland.

    Op de elfde verjaardag van Leo verhuist de diplomatenfamilie naar Moscou. En weer niet naar de internationale school voor de  zeuntjes van de partijbonzen en de rijke buitenlanders, maar gelijk in het hok met de Russische beren. Het Russisch gaat als vanzelf, alleen het schrijven in weer andere bokkenpootjes is in het begin problematisch. Na twee jaar gaat het lezen van de complete Russische bibliotheek onder leiding van een  bekende bebaarde en doorgerookte en meestal goed dronken literator al een grote rol in zijn leven spelen! Het Arabisch wordt ondertussen stevig onderhouden samen met de leraar van de  kinderen van een paar ambassadeleden uit het Midden Oosten en door het op Vrijdag koran lezen voor VIPS in lange jurken in de grote moskee van Moscou. In exclusief orthodoxe kringen van Moscouse  Islamieten is Leo in korte tijd bijzonder geliefd om het  verhalend voordragen uit klassieke Arabische geschriften, met ingewikkeld versluierde lofzangen op bepaalde geneugten in het menselijk bestaan. Uit de mond van een blonde  puberende jongeling moeten deze literaire hoogstandjes een bijzondere uitwerking hebben op grijsaards uit de landen met de geliefde en gewillige geiten! Leo heeft al jong een goede neus voor leraren van het slag bijzondere goeroe, meestal stokoude lieden, oudgediende professoren met een loopbaan van meer dan een halve eeuw bij een echt beroemde universiteit. Allemaal via-via werk, het zijn meestal zeer geleerde arabisten en dat is heel merkwaardig. In zijn latere leven krijgt hij toegang tot de hoogste kringen in de Islamitische en Arabische wereld en wat hij daar uitspookt zal een eeuwig raadsel blijven. Tot groot verdriet van de Inlichtingendienst van de Kon. Gifmengersbende, de CIA, KGB, de Mossad annex Shin Beth en nog een paar van zulke frisse clubs. En bij de NEFIS snappen de hondendrollen er helemaal niks van! Krijn zal nooit iets kunnen begrijpen van de fascinatie van Leo voor deze duistere en voor niet ingewijden ondoorgrondelijke wereld. Eigenlijk een godswonder dat er nooit wat gebeurt met hem. Allah heeft zeker zelf  de strottensnijders verboden een vinger naar Leo uit te steken.

  En dan veel later, na de militaire dienst:  het eeuwige gereis, over heel de wereld. Van het Amstel, een soort thuisbasis, naar het Marriott in LA, altijd  een suite in zulk soort onderkomens. Hij houdt lezingen en doet klusjes voor de directies en raden van commissarissen van alle grote maatschappijen: vanaf General Electric tot en met Boeing en  Mercedes, als er soms een lichtje op geheimzinnige zaken  in de Arabische wereld moet worden geworpen. Specialiteit is het geven van cursussen voor de topmensen op een terrein dat pas veel later door een stel zakkenvullers uit kringen van het journaille en de TVwereld ontdekt zal worden. De mediatraining, maar dat is meer een uit de hand gelopen hobby en eigenlijk zonde van de tijd.
 
   Als natuurtalent in het duistere gebied van de psychologie heeft hij onder andere het overspronggedrag van de mens als vanzelf ontdekt en nog een paar zaken waar allerlei warhoofden nog steeds de grootste moeite hebben. Heeft een volle agenda voor vijf jaar. Maar meestal is hij nergens te vinden en komt pas na maanden met een bruinverbrande kop weer  boven water. Geld is voor Leo een volslagen onbekend fenomeen. Hij heeft bij de vijf grote luchtvaartmaatschappijen altijd voorrang voor twee gratis stoelen business-class, of als het niet anders kan in de bobbel bovendeks en geeft aan de balies van de grote hotelketens alleen maar een souche met een nummertje en zijn krabbeltje af. Hij vindt het heel vervelend voor de rest van de betalingen een stuk of zes plastic kaartjes nodig te hebben met de aanduiding Gold, Diamond of andere onbegrijpelijke onzin. Het aftekenen een paar keer in het jaar van de bankrompslomp is nergens te delegeren en  kost ook al een paar uur van zijn kostbare tijd. Het leven dat hij leidt is mogelijk door de connecties met een groot kantoor van een wereldomspannend netwerk. De club heeft wel drie namen en is ooit begonnen met het raadgeven aan mensen met een hoop geld. Tegenwoordig vlooien ze de multinationals na, ze letten goed op of die hun aandeelhouders soms  belazeren of met gore trucs op de beurzen niet al te veel miljarden laten verdampen. Allerlei knechtjes, ze laten zich headhunters noemen, struinen de hele wereld om bijzonder linke jongens voor hun bazen op te snorren. Leo helpt waar nodig een handje met de kennissen in het zorgvuldig opgebouwde netwerk. Hoe de rélatie in elkaar zit schijnt niemand meer te weten maar Leo wordt door onzichtbare handen tussen alle klippen en obstakels door geleid en overal gaan alle deuren automatisch voor hem open. Letterlijk alle deuren: van privé-jets, limousines, bars, hotels en restaurants met het maximaal aantal sterren en de meest luxueuze, met veel personeel bemande particuliere buitenverblijven en oceaanjachten, alles voor net zolang als nodig is.

   Bij de jaarlijkse routine hoort ook een opname voor een week in een zeer exclusieve Zwitserse clinique. Met uiterst vervelende handelingen in allerlei draaiende molens, sluizen en meterslange lichtbakken. Het doormeten met zeer geavanceerde apparatuur van alle lichaamsfuncties gaat gepaard met het aftappen van een serie monsters bloed. De laatste twee dagen zijn een stuk prettiger met baden en  massages door lieftallige vingervlugge dames en het verzorgen van de uiterlijke schoonheden van Leo met zeer exquise middelen uit dure potjes en flesjes. Aan al dat gelazer valt niet te ontsnappen. Er is een grote macht achter een voor Leo onzichtbaar scherm dat hem door middel van een soort arrestatie en ontvoering aan dit aparte medium uitlevert.

   Leo heeft het gelukkig niet in de gaten, maar dezelfde grote onzichtbare macht zorgt soms voor nog een beschutting voor hem in de vorm van een stuk of vier erg rustige types, model glad en kaalgeschoren kleerkast met ‘een oortje in het oor’, deze lui houden af en toe de boel rondom hem in de gaten, je weet maar nooit! Maar dat gebeurt pas in veel latere tijden, als er dolgeworden fanatici met een doorgeladen pistool echt levensgevaarlijk geworden zijn. En in die latere tijden verliest Krijn het contact met Leo. De afstand is veel te groot geworden, ondanks alle oude kameraadschap komen de verschillende werelden niet meer bij elkaar.

    De vader van Leo heeft de ellende met de Führer ruim van te voren zien aankomen en zorgt dat Leo bij kennissen in Leiden goed onder dak komt. De oorlogsjaren worden besteed aan Internationaal Recht en Economie. Dank zij de goede rélaties niks geen gedoe met domme loyaliteitsverklaringen en andere onzin, die door de achtergebleven  bureaucraten van de diverse Kulturkammer gelijkgeschakelde ministeries als hulp voor de bezetter worden verzonnen. Later, onder weer een ander soort ‘bezetting’ worden al die toestanden weer flink opgeblazen om matennaaiers in de studentenwereld gelegenheid te geven doorstuderende concurrenten een hak te zetten en zwart te maken bij de vriendjes van de diverse Pa’s, die later de beste baantjes hebben weg te geven!  Iedere dag twaalf uur voor collége en studie, ook in de onderduik tijden en van  de heidense Minerva is alleen de buitenkant bekend. Afstuderen is na de bevrijding een formaliteit en een kwestie van een paar maanden en de gulle medewerking van het goed gesmeerde netwerk. Hij is een prima maat voor Krijn, die hem weer zo veel mogelijk uit de wind houdt en voor rust in de tent zorgt.  Leo is de hele dag met zichzelf bezig, altijd ergens achteraf met een stapeltje boeken en drie dikke schrijfblokken. Alle notities gaan waar nodig in drie talen! Hij is geabonneerd op het dagblad van Midden Java ‘de Lokomotief’ en krijgt zware pakken post uit Holland. De hele papierwinkel zit in een kist en daar wordt altijd zeer zorgvuldig mee omgesprongen. Het studiehoofd leert met een paar boekjes en wat kinderen in zes weken vloeiend Maleis en in een half jaar idem hoog en laag Javaans. Het Javaans met hulp van  een paar oude inlandse schoolmeesters. In korte tijd is Leo tot in de verre omgeving geliefd om zijn  Koran lezingen en zeer bijzondere vertellingen. Op Java zijn genoeg Koran schooltjes, maar het Arabisch dat Leo op zijn gehoor weet af te stemmen is voor deze mensen een pure zegen van Allah! Een oude zo goed als blinde hadjih huilt uit dankbaarheid het laatste beetje licht uit zijn ogen!  Geld als water, maar dat wordt alleen maar gebruikt voor het kopen van boeken of het betalen van leermeesters, goeroe’s van het meest vreemde slag, maar dat is gewoon voor Leo. Daar  zitten weer een paar oude professoren tussen van universiteiten van wereldklasse, oude Javanen, jarenlang in Pakistan of Egypte werkzaam geweest. Ze zijn naar huis gekomen voor hun laatste levensjaren. Leo weet hun vertrouwen te winnen en krijgt colléges in ruil voor een paar pakjes sigaretten of wat kilo’s rijst en een lapje stof. Deze hoogbegaafde mensen lijden armoe door het uitblijven van hun pensioenen. Jongens uit de kampongs doen klusjes voor Leo. Ze komen dan opdagen met bijzondere stenen van een bergbeekje, kwarts uit een bergwand of spul met een mooi kleurtje  van onder uit een oude vulkaanspleet. Een bedrag gelijk aan de soldij van een paar maanden wordt, in een winkeltje van een Arabier na zes uren onderhandelen, besteed aan een stokoud perkamenten  met pure zijde en bladgoud bekleed uitklappend boekje met getekende rode en zwarte bokkenpootjes, net als in de Thora! Het zit wel in een mahoniehouten kistje!

   Leo is heel voorzichtig met zijn papieren en vooral met alles wat over de veldpost naar Holland gaat. Daarvoor heeft hij nog twee aparte kanalen. Het ene loopt via een omgekochte facteur van de Brigade die de NEFIS handig weet te omzeilen en het tweede via een Chinese notaris in Semarang. Het is weer een vriendje van de familie en heeft in Holland gestudeerd. . Zo wordt documentatie verzameld waar diverse lieden later nog veel slapeloze nachten van zullen krijgen!  Een poging van de NEFIS om in zijn spullen te grasduinen wordt door de altijd waakzame Adrie op tijd ontdekt en  één van de heren moet met spoed naar de Brigade dokters worden afgevoerd.  Nooit meer iets van gehoord! De MP komt er later achter dat ze hier iets van hadden kunnen leren.

   Adrie is een heel andere jongen, maar onmisbaar in zijn soort! Hij komt uit een zwaar gereformeerd gezin en doet wel zes keer op een dag een gebedje, op zijn minst voor een hapje kleefrijst met een zout visje! En zoals het een goede mannenbroeder betaamt, af en toe een beste slok en als het nodig is nog een paar extra. En nergens onnodige praatjes over en hij heeft de pest aan lui die in de weg lopen. Vanaf zijn veertiende jaar bij een beroemde firma in Slikkerveer, waar ze heel mooie en heel grote elektrische spullen maken, om in verre landen voor de Peterolieboeren een aanval op de bodemschatten te doen en ze kunnen dag en nacht op volle toeren  draaien om de boel leeg te plunderen. En leren op de avondschool. Doldrieste acties in de oorlog en alleen OLH met een karrenvracht Zegen van Boven kan zijn overleven mogelijk hebben gemaakt! Handen als bankschroeven en godsgruwelijk beresterk met de alles vernietigende stootkracht van een zwaargewichtbokser. Verder een blanke ziel en een heel klein hartje en absoluut niet bestand tegen het aanschouwen van al het gore onrecht in de wereld.

    Bij het stappen in Semarang moet er wel eens wat geregeld worden bij het tegenkomen van lieden van  minder geliefde onderdelen van meestal een brigade met een heel andere letter en dat gaat doorgaans minder zachtzinnig. De aanwezigheid van Adrie in de harde matenploeg van een man of tien twaalf is dan vaak een zware handicap. Ontsnapt hij aan de waakzaamheid van de samenspannende vrienden dan komt de tegenstander zwaar in de verdrukking. Gebroken polsen, platte neuzen en zwaar gekneusde ribben zijn de resultaten plus de halve nacht met de stappers bij de M.P. Daarom heeft een vaste ploeg van een man of vier de taak  bij voorkomende matpartijen de schade te beperken door Adrie in bedwang te houden. Verbaal susvermogen is belangrijker dan fysieke inzet, dat is bij voorbaat toch al onvoldoende! Onovertroffen als chauffeur van alle mogelijke voertuigen: de pantser, de Beep of de carrier, het geeft niet wat en hij heeft een aparte radar voor rotzooi van verdachten huize op de wegen en straten. Befaamd is zijn vermogen om hopeloze motoren weer aan de praat te krijgen, vaak is een dreun op de motorkap met een zware sleutel genoeg om het zoemende motorgeluid weer op te roepen. Gooit een zelfgemaakte verboden  verzwaarde springlading ver uit zicht en troost de jongens die last van een dipje hebben. Hij weet zich goed in de ploeg aan te passen en  ziet aan de neusvleugels van Leo wat de ‘baas’ van plan is. Adrie als de bulldozer en Leo het besturingssysteem. Een perfecte combinatie.

   Even onmisbaar is de regelneef Durk. Groninger in hart en nieren. Stug als de klei waar hij met veel geweld aan ontworsteld moet zijn. Het eerste wakker en als laatste in het mandje. Voor iemand het koud heeft brandt het vuurtje in het overnacht hutje en gloeiend hete thee is er altijd. Twee veldflessen, altijd droge sigaretten en in iedere zak wat te vreten. De enige op heel Java met een Steyer telescoop geweer. Af en toe een enkel schot en een absoluut taboe en spreekverbod over resultaten!  Geen letter of cijfer in de rapporten! Praat zelden, maar kan een uur naar iemand luisteren.

  Jaapje, maar net op lengte en  tien kilo onder zijn gewicht, taai als leer en hij ziet er niet uit met de verwonderde altijd ontstoken oogjes achter het ziekenfondsbrilletje met de sajetdraadjes om het brugje. Heeft een hoog ontwikkeld gevoel voor de gevaren op de weg. Weet ieder bobbeltje en gaatje op de konvooiroutes. Stopt de optocht vanwege rotzooi dan staat meneer tien seconden later als een haan  op het hoogste puntje  in de omgeving en in een stroom godslasteringen en vijandsverwensingen komen de aanwijzingen voor de Brenschutters en weet iedereen precies wat er aan de hand is. Alles in het jargon: links derde klapper, schiet ze voor d’r flikker GVD! En hij is zelf nauwelijks in staat een schot met de voor hem onmogelijke Lee Enfield te lossen! Heeft ondanks twee schampschoten, een lekgeschoten veldfles en talloze waarschuwingen nog nooit  enig gevaar in dit dolle Driesje spelen willen zien!

  Met deze maten gaat Krijn door dik en dun, het wederzijds vertrouwen is grenzeloos. En nooit wordt er een vergeefs beroep op iemand gedaan. Ieder heeft verderop in de batterij en in de afdeling en zelfs bij de Brigadestaf of andere onderdelen weer contacten en in elk wissewasje is wel te voorzien als de eigen krachten tekort schieten. Om mee te draaien in de harde ploeg is heel veel nodig en veel lui zien het als een statussymbool om tot de maten te worden gerekend. Maar het gaat er keihard naar toe en wie maar even te kort schiet ligt er voor goed uit.

   Geen sterren of strepen in de matenploeg, maar toch zijn er een paar uitzonderingen. Tonny is de korporaal van de waarnemersgroep en hoort eigenlijk ook tot het uitverkoren volk, al heeft hij dan een paar van die verdomde strepen, waar de club zo allergisch voor is. In de dagelijkse gang van zaken is er niks van te merken, alleen bij poep aan de knikker en wanneer het echt gezellig is, dan is Tonny van de partij. Zelf is hij zich nauwelijks bewust van zijn positie, hij past zich van nature aan in de ploeg. Hetzelfde voor de batterijluitenant, later de baterrijcommandant Hij heet Charles en heeft de absolute steun onder alle omstandigheden van de maten. Het is heel stilzwijgend ongemerkt zo gegroeid en helemaal niet in overeenstemming met de cultuur van de matenploeg. Je ziet maar, het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Soort zoekt soort! Charles is zich wel degelijk bewust van zijn  functie in de matenploeg, maar weet dat goed te verbergen, het is wel oppassen met zijn eigen vriendjes met sterren. Een dergelijke verstandhouding met minderen is ongepast voor een officier! De maten beseffen het van hun kant ook donders goed en de communicatie gaat zo perfect gesluierd dat er geen ongelukken gebeuren.

   Beroemd zijn de stunten van de club bij de weiding van nieuwkomers. Val je door afwijkend gedrag niet in de smaak en kom je  tussen de kaken van de heren terecht, dan is je lot bezegeld. Daarover kan Oscar meepraten. Af en toe krijgt de batterij wat aanvulling in de vorm van een persoon die ze ergens anders liever kwijt dan rijk zijn. Op het divisiehoofdkwartier hopen ze dat de verdere opvoeding dan bij de afdeling afgerond wordt. Een dergelijk figuur is Oscar. Drie dagen tevoren geland rechtstreeks uit Holland, kersvers met een Constellation op Kemajoran. Meneer is van een bijzondere afstamming en voorzien van een stapeltje aanbevelingsbrieven en dwingende aanwijzingen van vriendjes uit het omvangrijke netwerk van papa. Hij komt met het konvooi mee en zorgt alleen al door zijn verschijning voor de nodige commotie. Onmiddellijk staat een man of twintig met stomme verbazing naar hem te kijken. Hij ziet er uit als de knettergekke commandant in Apocalyps now, dus pakweg  twintig jaar ‘avant la lettre.’ Compleet met Western hoed, ivooringelegde cowboyrevolvers, type Magnum en dito laarzen. Zijn rang slaat alles: Cornet. Dat is een  soort  luitenant in de maak. Hij heeft naar eigen zeggen een cursus commando-technieken gevolgd op de Royal Military Academy Sandhurst en is daar met alle mogelijke lof voor geslaagd. Zijn taalgebruik is van een gezwollenheid die alleen daar maar vandaan kan komen, dus het zal best waar zijn. Zo spoedig mogelijk zal hij wel eens laten zien wat er allemaal kan en de gladjakkers zullen er nog van lusten! Hij verdwijnt  naar de officiersmess en daar schrikken ze zich helemaal te barste.

   Voor de volgende morgen staat er een patrouille klaar en Oscar komt zich in vol ornaat melden bij luitenant Charles, voor deze heel bijzondere gelegenheid heeft hij de leiding op zich genomen. Krijn is aangewezen als peetvader voor  Oscar in de aanpassingspériode, zoals de gewoonte is en die stuurt zijn pupil weg om een paar gewone vetersluipschoenen aan te trekken met dikke wollen sokken. Waar Krijn op gehoopt heeft gebeurt. Oscar wil zijn cowboylaarzen aanhouden en van het omruilen van de pistolen voor een Owen is ook al geen sprake. Charles komt tussenbeide maar snapt op de tijd het knipoogje van Adrie. De patrouille gaat op weg. Drie kilometer over een goed begaanbaar pad en Oscar begint al te foeteren dat het nergens op lijkt en dat hij zich dood loopt te vervelen. Voor de show jongleert hij met de revolvers. Dan gaat het over de sawahdijkjes de  natte rijstvelden in. Net op  het hoogtepunt van de show met de pistolen van Oscar laat Adrie een verboden zelfgemaakte springlading onder een duikertje klappen. Een wolk vette modder daalt op de troep neer. Charles roept helemaal overbodig nog ‘mortiervuur, volle dekking’, maar Oscar ligt al direct voluitgestrekt  een  halve meter diep in de allerbeste vette Javaanse kleiblubber. Daar vliegt nog eens de golf water uit het duikertje overheen. Het vonnis wordt voltrokken. De prachtige laarzen uit Texas lopen vol met water en worden door de zuigende modder van de voeten van Oscar getrokken als hij probeert weer vaste grond op een sawahdijkje te krijgen. Weg revolvers en  onvindbaar blijven de cowboylaarzen in de alles wegslorpende sawahmodder. Adrie trapt bovendien supergemeen de hoed  de diepte is. De hele bemanning begint op dezelfde plaats met veel geweld te zoeken en rond te stampen, de allerbeste manier om absoluut nooit meer iets terug te vinden. Totaal ontredderd wordt Oscar uit de modder getrokken en door de maten afgewassen. Hij is ontroostbaar en huilt als een kind. De ellendelingen om hem heen doen alles om hem moreel nog verder helemaal kapot te maken. Charles laat de patrouille omkeren. De laatste kilometers gaan over een uitgezocht pad met een scherp soort steenslag en Oskar kan echt niet meer op zijn blote voeten lopen. Het bloed stroomt uit een paar gemene snijwonden in zijn hielen. Kermend van de pijn probeert hij nog een eindje verder te strompelen. De zon begint genadeloos te branden en  te steken. De stoere cowboy verandert in een hoopje pure ellende. De jongens kappen vlug een paar  dunne bamboestammetjes, maken een noodbaar van een bedzeiltje en dragen de lijder als een wrak het kamp binnen. De totale afgang van onze held kan door geen enkele filmmaker met meer drama nog beter in beeld worden gezet. Oscar krijgt de volgende dag  een pasje van de batterijcommandant, stapt op het konvooi en gaat zijn beklag doen op het Brigadehoofdkwartier. Krijn krijgt drie dagen licht arrest wegens ‘falen in het mentorschap.’