Uw Indisch verhaal, hoorspel of luisterboek op Internet. - Levert-van der Mijll Dekker, Els

Vrouwen en kinderen van geïnterneerden zijn opgeroepen naar Pekalongan.
We krijgen het bericht pas de vorige avond.
Ik werk de hele nacht door om klaar te komen met pakken.
's Morgens halen we eerst nog een typhus-cholera injectie bij de dokter.
De uittocht is mooi.
Onze nieuwe Japanse meester Oga rijdt met de hoofdtoekan Soedardjo per fiets vooruit.
Na een paar kilometers stappen ze af en wuiven ons uit alle macht na.
Op het station Weleri moeten we vijf uur wachten omdat de treinenloop veranderd is.
Onze perlindoengan (woonwijk) in Pekalongan is het zoutpakhuis, de oude Mulo.
Tante Do en ik komen met onze kinderen en Mevrouw van den Bergh en Robbie in een kamer met nog acht anderen waaronder vijf oude heren boven de 70 jaar, allen in één lokaal.
Lies Oosterman en Kees gaan naar de kamer ernaast.

De typhus-cholera injektie werd gegeven door de kort geleden benoemde ondernemingsarts Soembadjo op bevel van de heer Oga.
De pro-Japanse nationalist Soembadjo had het anders zeker niet gedaan.
De jonge Japanse 'econoom' Oga had zijn voorganger Zaima vervangen en was zeer begaan met het lot van de Europese vrouwen en kinderen.
Bovendien had hij last van heimwee en geen kaas gegeten van het ondernemingsgebeuren.
De vrouwen en kinderen gaan graag naar het kamp: alles is beter dan het onzekere bestaan erbuiten terwijl de financiën het einde naderen.
Bijna alle Europese familieleden en bekenden op Java zijn al geïnterneerd.
Het Japanse voorwendsel was de Europese bevolkingsgroep tegen de inheemsen te beschermen door hen in kampen onder te brengen.
Dit gebeurde op Java met vertraging wegens organisatorische problemen en om- dat enige Hollanders in het begin nodig waren om de economie op het dicht bevolkte eiland niet in elkaar te laten storten.
In principe mocht de kampverzorging de Japanse bezetter niets kosten met alle gevolgen van dien.
Het kamp Pekalongan (de oude Mulo) bestaat uit enige Indische klaslokalen die aan één zijde geheel open zijn: de meegebrachte bedden (velen slapen op de grond) staan er mannetje aan mannetje.
Er is een primitieve kampkeuken op houtskool (arang-arang) en de vroegere schoollatrines dienen als WC's.
In dit stadium van de kamptijd is er nog een redelijk voorziene kampwinkel die ook speciale bestellingen verzorgt.
Elke kampmaaltijd moet zelf klaargemaakt of contant betaald worden bij de gaarkeuken.
De was is een probleem omdat het gebouw daarin niet voorziet en zeep schaars en later onvindbaar wordt.
Men heeft heel weinig kleren: sinds een jaar bezetting zijn nieuwe kleren niet meer te krijgen.
Uit dit kamp werden enige jonge Indo-vrouwen en meisjes weggehaald om in Japanse bordelen te werken.
De verleiding is groot want als beloning wordt hun hele familie vrijgelaten met een handgeld.
Er is stromend water en electrisch licht wat echter 's avonds soms onaangekondigd wordt afgesloten.
Één ernstig incident herinnert bewerker zich: toen de Japanse commandant Nakamura de 'speelweide' (die slechts één verbinding met het kamp zelf had) betrad en meende dat de aanwezige geïnterneerden hem niet eerbiedig genoeg groetten, werden aanwezigen boven 10 jaar aldaar in een rij opgesteld, met stokken door hem en bewakers afgeranseld en gedwongen er de hele nacht (in stromende regen) te blijven staan.
Het pro- testerende kampbestuur kon zich in de rij aansluiten.
Gelukkig is niemand ernstig ziek geworden of gewond geraakt.
Misschien was het deze Nakamura die generaal-majoor werd en commandant van Midden-Java.
De bevolking is vijandig.
Pekalongan was het enige kamp waar elke week Indonesische jongeren in uniform met stokken en Japanse vlaggetjes expres langs marcheerden, luidkeels anti-Westerse liederen zingend: 'Antjoer kalah, moesoeh kita, Inggris jang Amerika, ...... Inggris lingis, Amerika di strika (bis)..
' Oude heren: niemand boven de vijfenzestig heeft de Jappenkampen overleefd.
Gelukkig waren er maar weinig in het Jappenkamp: Indië telde niet veel Europeanen boven de zestig jaar.
Bewerker herinnert zich één van hen, een zwijgzame broodmagere Indischman met Ho Chin Min baardje die dagelijks in zijn zwarte jasje en pantoffels achter een oud schaakbord wachtte tot iemand een potje met hem wilde spelen.

November 1943

In november wordt ons geld afgenomen.
We krijgen per maand f.10.- per persoon f.6,50- per persoon moet aan een eigen opgerichte gaarkeuken worden betaald.

29 februari 1944

In de nacht op 1 maart om twee uur zal ons kamp verhuizen naar onbekende be-stemming.
Als we 's avonds druk bezig zijn met beredderen van onze koffers gaan alle lichten uit en blijkt er verduistering te zijn.
De Aniem heeft de hele stad in het duister gezet.
Er wordt afgeroepen dat ons nachtelijk vertrek uitgesteld is tot de volgende middag twee uur.
Onze bultzakken zijn al ingepakt en wegge-voerd dus we slapen allerberoerdst op de grond of op de koude staaldraadbedden.

Bij inlevering van geld kreeg men een kwitantie.
De geïnterneerden namen automatisch aan dat het geld gestolen zou worden maar bij uitzondering was dit niet het geval.
Het werd op de Yokohama Specie Bank gezet.
Elke maand werd er per kamp een bepaald bedrag per geïnterneerde afgehaald: nauwkeurig werd bijgehouden hoeveel er elke maand werd afgeschreven voor extra voedsel en artikelen voor de kampwinkel.
Als het kamp verhuisde ging het banksaldo en financiële adminstratie mee.
De Yokohama Specie Bank bestaat nog steeds maar heet nu Bank of Tokyo-Mitsubishi.
Het wantrouwen was terecht: werkers buiten het kamp moesten verplicht 10-50% van hun salaris 'sparen': niemand zag zijn spaargeld ooit terug.
Koelies die door de Jap geronseld zijn krijgen daarom geen cent in handen: van hun weekloon ad. f.3.- gaat f.1,50- af voor de armzalige voeding, de resterende f.1,50- moet verplicht 'gespaard' worden.
Voor wie het niet begrepen heeft: klachten worden afgehandeld door de Kempei Tai.
Ergens in november worden alle jongens van 15 jaar en ouder afgevoerd met onbekende bestemming.
Na de oorlog blijkt dat de meeste naar burger-mannenkampen zijn overgebracht.
Een paar maanden later gebeurt hetzelfde met jongens in de leeftijdsgroep 11-15 jaar, daaronder bewerker van dit dagboek.
Aniem: Algemene Ned. Indische Electriciteits Maatschappij, in West- en Midden-Java een begrip.

1 maart 1944

Om half twee 's middags beginnen de vrachtwagens ons naar 't station te ver-voeren.
Drie 4e klasse wagons moeten 208 mensen met bagage stouwen.
In Tegal komen nog vier (zes) wagons met 640 mensen uit het vrouwenkamp er bij.
Na een zeer vermoeiende en gloeiend hete rit komen we 24 uur later met de geblindeerde trein in Buitenzorg aan.

24 uur later: de lange kamptrein met twee stoomlocs valt buiten de dienstregeling en moet overal wachten.
Ook overdag moesten de luiken gesloten blijven terwijl er geen ventilatoren waren.
Op Java hadden bijna alle lijnen enkelspoor.
De 3e klas wagons uit Pekalongan waren 13 m, de zes grotere uit Tegal 18,5 m lang.
Het spoortrajekt Batavia-Buitenzorg was als enige in Indië geëlectrificeerd: bewerker was diep onder de in- druk van de snelheid die de trein daar berg-op ontwikkelde, vermoedelijk wel 80 km per uur.
Vóór de oorlog was de trein in Ned.
Indië heel goedkoop met een 4e klas (klas kambing) tarief van maar 1 cent per kilometer Dit was bewust gedaan zodat inheemsen van verre hun produkten op de pasars in de stad konden verkopen.

2 maart 1944

We komen aan op 't station Buitenzorg.
Alle perrons zijn ontruimd en door militairen afgezet.
In vrachtauto's moeten we naar 't landhuis Gedoeng Badak.
In een lange barak van gedek wordt onze Pekalongan-groep ondergebracht.
Het blijkt al dadelijk dat het gedek waar wij op liggen krioelt van de wandluizen.
De vloer is van aarde en de WC's en badkamer zijn allertreurigst.
Nergens een deur of afsluiting.
We krijgen voor 208 mensen twee douches en veertien WC's waarvan twee voor de mannen en jongens.
De WC's bestaan uit vakken boven een open goot zonder doorspoeling waar men schrijlings boven hurken moet.

In 1944 werden alle burgerkampen onder direkt militair bestuur gesteld met als resultaat dat het overal veel slechter werd.
Verantwoordelijk was eerst een civiele organisatie die rapporteerde aan generaal-majoor Masotoshi Saito.
Deze werd in 1944 opgevolgd door de incompetente kolonel Masayuki Nakata.
De barakken in Gedoengbadak van hout en gedek (gevlochten bamboe) met atap (palmbladeren) dak had- den twee doorlopende boven elkaar gelegen 'slaaplagen' waar iedereen een bepaalde breedte was toege- wezen (bewerker meent 90 cm, in de volgende kampen zal dat 45 cm worden).
Privacy is er niet, stromend water gelukkig wel.
De barang kon men verstouwen op de aarden vloer onder de onderste 'slaaplaag' of aan het hoofdeinde van ieders slaapplek.
Vanwege de vele kleine kinderen, zieken en soms geestelijk gestoorde vrouwen was het er altijd een leven als een oordeel.
Gegeten werd aan lange houten tafels onder overkappin- gen tusen de barakken: men kon daar ook wat kokkerellen.
WC-papier is er niet dus ook de Europese vrou- wen gaan op de 'tjebokfles' over.
Het stinkt er enorm.
Zeep is schaars en de zaak netjes houden dus bijna onmogelijk.
Het 'landhuis' zelf was volgestouwd met vrouwen en kinderen die eerder waren gearriveerd.
Voordien waren op Gedoeng Badak burgergevangenen gehuisvest (kamp Gedoengbadak I) die de barakken hadden moeten bouwen.
Vakmensen zijn het niet geweest want de atap daken lekten als zeven.
Bewerker herinnert zich dat er zich zo nu en dan nieuwe vrouwen met kinderen of religieuzen aan de kamp- poort aanmeldden, Zij werden dan steevast door bewakers gefouilleerd, van veel van hun bezit beroofd (één koffer mochten ze houden) en een enkele keer mishandeld.
Geld werd geregistreerd en afgepakt tegen kwi- tantie zoals eerder vermeld.
Op deze 'umschlagplatz' moest bewerker corvéediensten verrichten.
Wandluizen: binnenkort komen daar nog klerenluizen en hoofdluizen bij.
Onder kampomstandigheden was afdoende bestrijding eigenlijk onmogelijk.
'Derriepoeder' heeft niemand meer.
In Gedoengbadak II zaten ongeveer 1000 vrouwen en kinderen.
Een voordeel was het aangename klimaat daar het kamp op ca.
500 m hoogte lag.
Gedoengbadak lag geïsoleerd aan een stille zijweg grenzend aan een bos met vruchtbomen: doekoe's, mangistans, ramboetans.
Het kamp was omgeven door prikkeldraad en gedek: een hoge schutting tegen nieuwsgierige blikken van buiten.
Op de hoeken waren wachttorens opge- steld, bemand door bewapende en soms omkoopbare inheemse schildwachten, de 'Heiho's'.
Net als in Pekalongan mag men het kamp niet verlaten.
In dit stadium blijven de kampbewoners de gehate dagelijkse 'appèls' en kampinspecties bespaard.
Wel zijn er de door de Jap aangestelde blok- en diensthoof- den: de hancho'e en kumicho's.
Ook doet voor het eerst de honger zijn intrede evenals besmettelijke kamp- ziektes: amoebe dysenterie en chronische diarrhee.
Verder zijn er nog hongeroedeem, scabies en bijna niet te genezen tropenzweren.
In alle kampen zijn er korte of lange epidemieën van besmettelijke ziektes zoals bacillaire dysenterie, diphteritis, en bij de kinderen de bof, geelzucht, mazelen, meningitis en kinkhoest.
Tante Do wordt als eerste van de familie het slachtoffer: zij krijgt hongeroedeem en een open been.
De wond infectie die Kick oploopt - hij trapte in een glasscherf - geneest wonder boven wonder binnen een maand.

12 maart 1944

Het eten is onvoldoende.
Iedereen klaagt over honger.
's Morgens krijgen we 1/3 brood met een kop thee of koffie.
Vanwege het nieuwe soort meel zijn het niet meer dan twee sneedjes kleverig brood per persoon.
Om twaalf uur rijst met sajoer, vóór twee uur op te halen.
Soms een pisang per dag per persoon.
In tegenstelling tot de eerste dagen zit er veel groente in de sajoer.
Voor Marre die volgens de dokter in Pekalongan A-vitaminose heeft kan ik dagelijks een half kopje katjang-idjoe soep als extra voedsel halen, ca. 100 cc.
Ook ikzelf krijg dat dank zij een keelontsteking.
Tegen betaling kan men wat eten erbij kopen.
De warong die door ons Pekalongan-blok vandaag ingericht is vraagt de volgende prijzen:

2 tampas	f. 0,50	10 eendeneieren	f. 1.-
2 blok zout	f. 0,18	10 kg kool	f. 2,70
15 kg oebi	f. 1,05	15 klappers	f. 2,25
2 kipas	f. 0,10	1 bakoel	f. 0,60
1 blik klapperolie	f. 18.-	1 m3 hout	f. 4,75
2 flessen ketjap	f. 0,80

Creatie datum : 14/03/2008 @ 08:37
Laatste wijziging : 14/03/2008 @ 10:33
Categorie : Levert-van der Mijll Dekker, Els
Pagina gelezen 12497 keren

Print preview Print deze pagina

Reacties op dit verhaal

Reactie #1

Door: Wim_van_Loon op 06/04/2009 @ 14:58

Hallo,

Ik ben op deze pagina terecht gekomen in mijn zoektocht naar mensen die mogelijk mijn overleden oom Jan Kindermann en zijn familie gekend hebben. Mijn oom was aangetrouwd aan mijn familie en heeft geen enkele nabestaanden meer dus is er geen bron meer te vinden om iets te vertellen over de fotoboeken die ik aan het Nationaal Archief geschonken heb. Deze fotoboeken gaan over het werk van zijn vader J.C. Kindermann voor het ANIEM en waarschijnlijk over het leven daar van zijn familie. Het Nationaal Archief zou namelijk graag wat meer achtergrond informatie willen hebben. Mocht u kunnen helpen neem dan even contact op via de mail.

Alvast bedankt,

Met vriendelijke groeten,

Wim van Loon

Kopen

Luisterboeken

Boeken

DVD's

Statistieken

Zoeken

Bezoekers 01-01-2008

1277381 Bezoekers

2 Bezoekers online

TopArtikelen

Top 10 gelezen
• Het Jappenkamp
• Stamreeks Schouten
• 22 verhalen in Pètjoh
• Deel 6
• Deel 1
• Deel 5
• De stille kracht
• Goena Goena
• Semarang 1b
• Kantjil en de tijger

Laatste 3 toegevoegd
• De Atjeh knoop
• Poncke Princen
• Indische luisterboeken kopen 2

Boven

Niets op deze site mag worden gekopieerd of gebruikt, tenzij hiervoor uitdrukkelijke toestemming van de Webmaster en eventuele derde rechthebbenden is verkregen.