Uw Indisch verhaal, hoorspel of luisterboek op Internet. - Levert-van der Mijll Dekker, Els

We kopen dagelijks iets als er wat te krijgen is maar je moet er ware veldslagen om leveren en uren in de rij staan.
'Da werden Weiber zu Hyënen' hoor ik ie-mand zeggen.

Het Pekalongan-blok telde vele ondernemende Indo-Europese vrouwen die al snel connecties 'buiten de poort' hadden gemaakt: vooral langs de boszijde van het kamp werd ijverig 'gegedekt'.
Met inheemse durfals - de straffen zijn zwaar - werden eetwaren verhandeld tegen textiel en de laatste kostbaarheden.
Warong: marktkraam, dus van minder allooi dan een toko.
Tampas (tempé): koekje van gegiste bonen, oebi: cassave, kipas: waaier om houtskoolvuurtje aan te houden, klappers: cocosnoten, katjang idjoe: linzen, sajoer: groentesaus, kool: houtskool (arang-arang), bakoel: gevlochten bamboemand.
De prijzen zijn heel redelijk in vergelijk met wat komen gaat maar hoog voor degenen zonder 'zwart' geld of handelsgeld.
De oebi waar men in volgende kampen van moet leven is gelukkig nog goed te betalen.
Groente in de sajoer: het meeste is kangkoeng, een soort waterwinde (Ipomoea reptans).
Het groeit welig bij de stinkende open goten die in het kamp als riool dienen.
Het brood is gemaakt van 'Asia-meel': 50% tapioca, 40% mais en 10% soja.
Daar kan met gist goed brood van gebakken worden maar het uitgegeven meel was soms vochtig en daardoor half bedorven.
Els schrijft niet over de vele kampcorvéers en hun werkzaamheden: latrines en barakken schoonmaken, keuken en ziekenzaal, doorvegen van de open goten, algemeen sjouwwerk, brandwacht, nachtwacht.
Ondanks haar vier kinderen is ze daar niet van vrijgesteld.
Ook moet ze tante Do verzorgen die niet meer kan lopen en wier verband steeds ververst moet worden.
Geneesmiddelen krijgt Do niet.

12 maart 1944

Lies Oosterman veroverde gisteren met moeite en veel soebatten vijf pisangs voor ons achten à drie cent het stuk.
Onze nieuwe warong verkocht ons vandaag een soort pap van ketella, oebi, goela djawa, santen en wat bindsel voor vijf cent per portie hetgeen een half kopje was.
Goela djawa als bijvoeding is nog het goedkoopst.
De voedselsituatie buiten schijnt ook nijpend te worden.
Ketella: cassave, een ander soort dan oebi.
Goela djawa: bruine palmsuiker.
Soebatten: bidden en smeken.
Pisangs: bananen.
Indonesische bananen zijn kleiner dan degene die we in Holland kopen.
Soort pap: dit wordt in veel kampen het standaard ontbijt (een heel kopje), zij het zonder klontje voedzame goela djawa.

1 september 1944

Kick wordt met jongens boven de 11 jaar afgevoerd naar een jongenskamp, naar wij later horen Grogol bij Batavia.
Tante Do gaat voor de derde maal het zieken-huis in, heeft dikke benen en buikloop.

De jongens met minimum handbagage werden per vrachtauto-trein-vrachtauto afgevoerd naar Grogol, een vrij modern klein met prikkeldraad omzoomd complex in een drooggelegd moerasgebied buiten Batavia.
Voor de oorlog was Grogol een krankzinnigengesticht.
In de betegelde, lichte en ruime zalen bevonden zich stalen etagebedden met matras.
De accomodatie was dus beter maar helaas het eten even minimaal als in Gedoengbadak.
In Grogol worden ca. 1000 jongens geplaatst uit gezins- en vrouwenkampen Gedoen- badak, Tjideng, Kramat en Tangerang.
Ook kwamen er uit die kampen een veertigtal oude mannen.
Met 'oude mannen' worden Indo's van boven de zestig bedoeld, sommige ziek of hulpbehoevend.
Leiding en keukenbezetting werden verzorgd door enige mannen uit opgeheven gezinskampen.
De dagelijkse arbeid be- stond uit de gebruikelijke corvees en het aanleggen van een groentetuin binnen het Grogol-complex.
Er heerste het recht van de sterkste met bijbehorende onderlinge vechtpartijen.
Naar en van de vrouwenkampen Tjideng en Kramat in Batavia konden in het geheim mondelinge boodschappen worden overgebracht.
Kick verdient wat bij door elke week voor een paar oude mannen de was te doen en klusjes op te knappen.

12 october 1944

Ons kamp wordt overgebracht naar Tjideng te Batavia.
Tante gaat per brancard en ziekentransport.
Ze wordt in het ziekenhuis op Laan Trivelli - een oude school - opgenomen.
We krijgen met ons eenenveertigen een plaats in een huis op de Tjitaroemweg no 7 aangewezen.

Tjideng (West Petodjo), een met prikkeldraad en atap afgesloten woonwijk van Batavia behoorde tot de slechtste kampen van Indië.
Kommandant was de aan manische depressies lijdende sadist luitenant Sonei, onderkommandant de sergeant Ohara.
Sonei is na de oorlog gevonnist en ter dood gebracht.
Hij terrori- seerde zijn kamp met eindeloze appèls, huiszoekingen, collectieve straffen en gedwongen verhuizingen.
De verstandhouding met Japanners was in alle vrouwenkampen slecht.
Japanners verachtten vrouwen en accepteerden van hen geen commentaar en tegenspraak.
De vrouwen waren bang voor hen en verstarden in hun tegenwoordigheid.
Andere bewakers waren geronselde Koreanen en soms corrupte inheemse Heiho's.
Begonnen met tweeduizend personen zaten er in 1944-45 in Tjideng 10.500 vrouwen en kinderen terwijl het kamp was verkleind tot een kwart van het vroegere oppervlak.
Willekeurige straffen waren aan de orde van de dag.
Meermalen werd een maaltijd ingehouden, eens werd twee dagen geen eten verstrekt wegens niet eerbiedig genoeg groeten.
Een andere keer moesten alle zieken een hele nacht op strafappèl wat een aantal niet heeft overleefd.
Het rantsoen was totaal onvoldoende en op het laatst was bijna een derde van de kamp- bewoners ziek.
Het dagelijks in de rij staan voor de stinkende latrines is een kwelling, de was doen bijna on- mogelijk.
Door de toenemende morsigheid wagen de Japanse chefs zich in 1945 niet meer in het kamp.
De baas van Sonei was ene luitenant-kolonel Kawabe, hoofd van alle kampen in en om Batavia.
Deze werd na de oorlog niet ter dood gebracht.
De meest eminente kampbewoonster van Tjideng was mevrouw C.
van Starkenborch-Marburg, echtgenote van de Gouverneur-Generaal van Ned. Indië.
Één keer mochten de Grogol-jongens pakjes naar Tjideng sturen.
Kick stuurt een zelfgemaakt broodplankje met ingebrand een tekening en de tekst 'voor mijn moeder, broodplank'.
Vermoedelijk heeft hij toen ook iets uit Tjideng ontvangen.
Het plankje kwam goed aan, heeft de oorlog overleefd en is nog in familiebezit.
Intussen organiseert de Jap in heel Indië inheemse anti-westerse para-militaire eenheden, voorlopig zonder ze te bewapenen.
Deze eenheden worden later de drijvende kracht achter de Indonesische revolutie.

16 november 1944

Zien jongenstransport per trein langskomen van Grogol.
Volgens geruchten gaat de trein naar Bandoeng.

Het kamp Grogol werd opgedoekt.
De oude mannen werden afgevoerd naar kamp Kruyswijk in Batavia.
De jongens werden per trein naar Baros en Tjimahi 4 te Tjimahi gebracht.
Kick kwam met zijn leeftijd- genoot Kees Oosterman voor de rest van de oorlog in Tjimahi 4 terecht, een KNIL- kazerne waar 10.000 mannen waren ondergebracht.
In dit kamp was het voor hem mogelijk om Engelse, Franse en wiskundeles te volgen.
Het eten was zoals in alle kampen geheel onvoldoende maar het hoogvlakteklimaat veel aangenamer dan in Grogol bij Batavia.
Er is een bekwame kampleiding onder leiding van Mr de Villeneuve die de Jap diplomatiek bespeelt en op een afstand houdt.
Dank zij een of meer clandestiene radio's blijft men op de hoogte van het oorlogsnieuws.
Dat wordt steeds beter.
Het kamp is opmerkelijk omdat er is: - een aparte barak voor Europese NSB-ers en ook een voor gevangen genomen Chinezen, - een aparte barak voor Indo's die openlijk aanhanger zijn van het Japanse bewind, - een soort fabriek waar gist gewonnen wordt uit urine.
De gist dient voor 'Asia'brood en vitaminebron.
De kampgebouwen zijn niet oud en zien er keurig uit.
Men slaapt op de uit Gedoengbadak bekende doorlo- pende houten brits doch in vele barakken éénhoog.
Gezien de nachtelijke kou hebben alle jongens een dunne deken gekregen, helaas de woning van ontelbare luizen.
Evenals de anderen heeft Kick slechts één verscho- ning, de andere die hij bezat is al snel verkocht om met het geld extra voeding te kopen.
De latrines zijn wat minder dan Grogol maar veel beter dan Gedoengbadak: je hoeft er niet voor in de rij te staan.
Kick heeft zelf een soort dagboekje bijgehouden (drie bloknootblaadjes): een regel per dag waarop met pot- lood genoteerd werd wat hij die dag te eten heeft gehad.
Alles draaide in het kamp om eten.
De jongens zijn vrijgesteld van verplicht corvée, vrijwillig kan men corvée verrichten.
Men kiest dan alleen werk uit waar kans is om iets eetbaars (tomaat, komkommer, wat noten) te bemachtigen.
Soms wordt als collectieve straf geen middageten verstrekt (een Asia-meel kadetje), listige kampelingen hebben daarom één kadetje in voorraad en eten elke dag het kadetje van gisteren op.
Kick krijgt dysenterie maar dat geneest gelukkig.
Net als in andere kampen is er twee maal toestemming om een briefkaart te schrijven, in Kicks geval naar zijn moeder.
Het moet in het Maleis met drie verplichte zinnen (keuze uit tien) en tien 'vrije woorden'.
Veel van die brieven komen nooit of pas na vele maanden bij de geaddresseerde aan.
Enige zijn bewaard gebleven en berusten nu in het familiearchief.
Ook net als in andere kampen komt er éénmaal een RodeKruispakket vol heerlijkheden uit het buitenland.
De oorspronkelijk voor één persoon bestemde pakketten moeten met zestien man gedeeld worden daar het merendeel door de Jap gestolen is.
De handvol Amerikanen krijgen wel een heel pakket de man.
De Japan- Indo's krijgen niets want die zijn intussen vrijgelaten.
Met hen is het slecht gegaan.

18 december 1944

Tante overlijdt.

19 december 1944

Tante begraven op Nieuw Laanhof, afd. O, graf no 186.
Ik mag met Lies Ooster-man in de lijkauto meerijden voor de begrafenis.
Er zijn twee kisten in de auto, de dag tevoren waren het er vijf.
Overlijdensberichten werden niet, althans bijna nooit door de autoriteiten doorgegeven.
Pas na de oorlog werd bekend wie het gehaald had en wie niet.
In de kampen was men verstoken van enig nieuws van buiten.
Els was zeer op haar tante gesteld.
Do Ravesteyn was een flinke, bereisde en sportieve vrouw, actief in organisaties zoals de ANWB.
Zij was met twee vriendinnen uit Nunspeet naar Indië gereisd, slechts één van de dames heeft het Jappenkamp overleefd.
De familie Levert zal na repatriëring naar Holland een jaar in haar huis te Nunspeet mogen wonen.
Hr.Oosterman overleeft de oorlog niet.
Weduwe Lies Oosterman trouwt na de oorlog met weduwnaar P.H. Sloterbeek die bij Flip op kantoor in Overveen komt werken.
Het sterftecijfer van Tjideng in de jaren 1944 en 1945 was 15% wat met inachtname van de gunstige leef- tijdsamenstelling enorm was.
Het merendeel stierf in de laatste zes maanden, de Japanse capitulatie kwam dus juist op tijd.
In burgerkampen en gevangenissen in Ned.
Indië laten 11.000 Europese en Indo mannen, vrouwen en kinderen het leven door ziekte en ontberingen, nog meer slachtoffers zijn er in de mannen- kampen op Malakka, Thailand en Japan.
Begin 1945 is Hitler-Duitsland bijna verslagen maar de Jappen geven niet op.
Zullen ze al hun gevangenen ombrengen zoals ze in Manilla hebben geprobeerd toen de Amerikanen oprukten?

8 mei 1945

Luchtalarm, we moeten in huis.
Opeens bevel: binnen 40 minuten met allernodigste bagage verzamelen bij de poort.
Ik sleep zoveel mogelijk koffers mee.
Iedereen denkt aan spoedevacuatie.
't Blijkt huiszoeking van onze wijk te zijn, we moeten de koffers uit huis halen en meezeulen.
Ze worden later apart onderzocht.
's Middags worden we naar lege huizen gebracht waar we twee nachten en tweeeneenhalve dag moeten wachten tot onze wijk is onderzocht.
Ik slaap met de kinderen wegens plaatsgebrek buiten op een platje: onder de muggen.
Mar heeft koorts en slaapt bij Juul Levert op Laan Trivelli.
De tweede nacht als het gaat regenen kruipen we allemaal bij Juul die in een wijk woont die geen huiszoeking te doorstaan heeft.

Het luchtalarm was een list om alle vrouwen in de hen toegewezen verblijven te krijgen.
Deze strafhuis- zoeking is een voorbeeld van Sonei's grilligheid.
Waarnaar gezocht werd blijft onbekend, dat er veel gestolen werd heeft niemand verbaasd.
Juul Levert: de weduwe van Flips in 1942 vermoorde broer Herry.
5 en 6 juni krijgt het hele Tjideng-kamp geen eten omdat de vrouwen niet eerbiedig genoeg gegroet hebben.

10 mei 1945

Terug naar Tjitaroemstraat.

15 mei 1945

Strafoverplaatsingen van de huizen no 12 tot en met no 19 Tjitaroemstraat die bij de no 4 tot en met no 11 moeten intrekken.
We zitten nu met ons veertienen in een kamer van 7 m2.
In ons huis wonen nu 123 mensen.
Ik slaap met drie kinde-ren in een tweepersoonsbed.
Boven op mijn bed staat een ander tweepersoonsbed waarin twee volwassenen.
In twee eenpersoonsbedden op elkaar gestapeld slaapt een moeder met drie kinderen.
Tegen ons bed nog een eenpersoonsbed met twee volwassenen.
Uit wanhoop slaap ik 's nachts in de tuin op twee koffers met een kleine klamboe boven me.

22 augustus 1945

Officieel bericht van de vrede.
Veel kampbewoners kunnen het nog niet geloven maar de rantsoenen worden verdubbeld.
Pas eind september zijn de bewakers verdwenen.
Een enkeling waagt zich al de stad in die vol rood-witte vlaggen hangt.
Nog steeds beseft men in in Nederland niet dat de atoombom tienduizenden Hollanders het leven heeft gered.

Creatie datum : 14/03/2008 @ 08:37
Laatste wijziging : 14/03/2008 @ 10:30
Categorie : Levert-van der Mijll Dekker, Els
Pagina gelezen 14257 keren

Print preview Print deze pagina

Reacties op dit verhaal

Reactie #2

Door: Inn op 26/03/2014 @ 13:40

Nou ik wel en als je niet onder de indruk bent heb je geen idee waar je het over hebt.

Ga je eerst eens verdiepen voordat je zulke onzin uitkraamt

Reactie #1

Door: ss op 14/12/2008 @ 17:36

ik vind dit echt zielig echt waar ik meen het echt waar

NOT!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Kopen

Luisterboeken

Boeken

DVD's

Statistieken

Zoeken

Bezoekers 01-01-2008

1296412 Bezoekers

2 Bezoekers online

TopArtikelen

Top 10 gelezen
• Het Jappenkamp
• Stamreeks Schouten
• 22 verhalen in Pètjoh
• Deel 6
• Deel 1
• Deel 5
• De stille kracht
• Goena Goena
• Semarang 1b
• Kantjil en de tijger

Laatste 3 toegevoegd
• De Atjeh knoop
• Poncke Princen
• Indische luisterboeken kopen 2

Boven

Niets op deze site mag worden gekopieerd of gebruikt, tenzij hiervoor uitdrukkelijke toestemming van de Webmaster en eventuele derde rechthebbenden is verkregen.