In Memoriam
Van de kleine Europese en Indo-Europese gemeenschap in Nederlandsch-Indië hebben 35.000 mannen, vrouwen en kinderen tijdens de Japanse inval, bezetting en daaropvolgende Bersiap het leven gelaten door oorlogsgeweld, exe-cutie, moord, ziekte, mishandeling en ontberingen.
Dit dodental is naar verhouding veel groter dan het aantal slachtoffers van de Duitse inval, bezetting en bevrijding van Nederland.
Inbegrepen zijn meer dan twaalfduizend Europeanen en Indo´s die in 1945-1948 de moordpartijen door islamitische bendes niet hebben overleefd.
Het in 1945-46 naar Java en Sumatra gestuurde 60.000 man sterke Britse en Brits-Indische leger telde 700 'casualties' bij wat als een humanitaire missie begonnen was.
In tijdvak 1945-1948 vonden 5500 militairen de dood bij het KNIL, de marine en de naar Indië gezonden Nederlandse legereenheden, de helft van hen door ongeval of ziekte.
In de Japanse bezettingstijd 1942-1945 zijn 250.000 naamloze Javanen als koelie geronseld en weggevoerd.
De meesten van hen stierven door ziekte en ontberin-gen net als 900.000 andere inheemsen.
In de Bersiap periode 1945-1948 vonden zeker 50.000 inheemse militanten - TNI-militairen, bendeleden, rampokkers - de dood bij confrontaties met Japanners, Engelsen, Nederlanders of elkaar.
In dezelfde periode werden vele tienduizenden Chinezen en inheemsen door hun landgenoten vermoord.
Nadien kwamen in het onafhankelijke Indonesië - inclusief Oost-Timor - bijna anderhalf miljoen inheemsen om het leven door staatsgeweld onder de regimes van Soekarno en zijn opvolger Soeharto.
In vergelijk met de gebeurtenissen na 1941, was de Nederlandse koloniale tijd dus een langdurige oase van vrede en gerechtigheid: het 'tempo doeloe' tijdperk.
Ergens in Nederland is een steen gemetseld in het stadhuis van een klein stadje.
De daarin gebeitelde spreuk is gewijd aan andere slachtoffers maar van toepassing op degenen uit de Nederlandse gemeenschap in Indië die in de periode 1942-1948 door geweld of ontberingen de dood hebben gevonden.
Ze luidt:
Hier staat in steen geschreven
Geen droom of daad, geen leven
Maar slechts het blijvend feit
Van hun afwezigheid
(JVS)